ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ
Ανακοίνωση Τύπου, Αθήνα, 18 Μαρτίου 2009

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ
ΓΙΩΡΓΟΥ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ
ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ
ΚΑΙ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ
ΣΕ ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ «PROTHESIS» ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΕΘΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
ΜΕ ΘΕΜΑ: «The Financial Crisis: Managing in Challenging Times»

Κυρίες και κύριοι, στη σημερινή παγκόσμια κοινωνία, ποιες είναι οι συνέπειες του ελεύθερου εμπορίου; Πώς επηρεάζονται οι ανισότητες στις κοινωνίες μας από τις δυνάμεις της παγκοσμιοποίησης;
Ο Paul Krugman πρωτοπόρησε και κατάφερε να απαντήσει σ’ αυτά τα ερωτήματα, ενοποιώντας τα γνωστικά αντικείμενα του διεθνούς εμπορίου, της οικονομικής γεωγραφίας και της εφαρμοσμένης οικονομικής πολιτικής. Και βέβαια, για τα παραπάνω, πήρε επάξια το Βραβείο Νόμπελ το 2008, μετά την αναγνώριση της τεράστιας συμβολής του σε καίρια ζητήματα που απασχολούν την παγκόσμια σκηνή.
Εγώ θα ήθελα, όμως, να τον ευχαριστήσω για πολλά ακόμα. Πρώτα απ’ όλα, γιατί με την προσωπική του στάση έδειξε ότι επιστήμη και πολιτική δεν είναι αντιφατικές έννοιες. Η επιστήμη και οι επιστήμονες δεν χρειάζεται να βρίσκονται σε μια γυάλα, μακριά από τα προβλήματα του κόσμου, αλλά μπορούν να συμμετέχουν, χωρίς να αλλοιώσουν την επιστημονική τους μέθοδο, στην υπηρεσία του δημόσιου καλού.
Δεύτερον, διάβασα κάπου ότι ο Paul Krugman είναι ο Μικ Τζάκερ της οικονομικής επιστήμης. Δεν γνωρίζω εάν αυτό αναφέρεται στις δυναμικές του, καινοτόμες σκέψεις, ή στη δυνατότητα να παράξει άπειρα βιβλία και άρθρα, με ενδιαφέρον και ποιότητα.
Ένα είναι σίγουρο πάντως, ότι τα γραπτά του, στην εποχή της σκοτεινής και απογοητευτικής για μας, τους προοδευτικούς ανθρώπους, κυριαρχίας της νεοσυντήρησης στις Ηνωμένες Πολιτείες και στον πλανήτη μας, ήταν μουσική στα αυτιά μας και βάλσαμο στην ψυχή μας. Τον ευχαριστούμε γι’ αυτό.
Παρότι ολόκληρη η οικογένειά μου ταυτίστηκε με την οικονομική επιστήμη, εγώ ακολούθησα το δρόμο της κοινωνιολογίας, και γι’ αυτό ξεχώρισα σημεία των θέσεων και απόψεων του Paul Krugman από μια διαφορετική προσέγγιση, τα οποία, και ως Πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, θεωρώ πολύ χρήσιμα.
Σε ανύποπτο χρόνο, το 2006, ο Paul Krugman εξηγεί πώς η συγκέντρωση του πλούτου έγινε με τέσσερις συγκεκριμένες πολιτικές των κυβερνήσεων Μπους:
Πρώτον, κράτησε ονομαστικά στάσιμους και ουσιαστικά μείωσε τους βασικούς μισθούς και την αγοραστική δύναμη των χαμηλότερων, αλλά και των μεσαίων εισοδημάτων.
Δεύτερον, χρησιμοποίησε τη δύναμη του κράτους, για να υπονομεύσει το δικαίωμα των εργαζομένων να οργανώνονται και να διαπραγματεύονται συλλογικά.
Τρίτον, κατάφερε και μπλόκαρε τις - μετά το σκάνδαλο της ENRON - προτάσεις και απαιτήσεις για διαφάνεια και έλεγχο στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, αλλάζοντας την ατζέντα, όταν ήρθε μετά το 2002 ο πόλεμος του Ιράκ, ο λεγόμενος πόλεμος ενάντια στην τρομοκρατία, που δέσποσε στην πολιτική ατζέντα και έδωσε ουσιαστικά λευκή επιταγή στον τότε Πρόεδρο Μπους για τις πολιτικές του.
Τέλος, ο πιο άμεσος τρόπος ήταν η άμεση αναδιανομή πλούτου υπέρ των πλουσίων, μέσω του φορολογικού συστήματος που προώθησε ο τότε Πρόεδρος της Αμερικής. Βέβαια, όλα αυτά δεν απέχουν και πολύ, ως πολιτικές, από αυτά που ζήσαμε τα τελευταία χρόνια με μια νεοσυντηρητική κυβέρνηση και στην Ελλάδα, αλλά και σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου με άλλες κυβερνήσεις, παρόμοιας ιδεολογίας.
Θεωρώ ότι, πίσω από τα ιδεολογήματα της νεοσυντήρησης, ότι οι αγορές από μόνες τους αυτορρυθμίζονται, ότι δηλαδή υπάρχει το αόρατο χέρι το οποίο λύνει τα πάντα, υπήρχε ένα πραγματικό, πανίσχυρο χέρι, που προωθούσε και συγκεκριμένα συμφέροντα, και ένα κατεστημένο, που μέτρο δεν είχε τον άνθρωπο και το δημόσιο καλό, αλλά την απληστία και την κερδοσκοπία, τη συγκέντρωση τεράστιου οικονομικού πλούτου.
Οι πλούσιοι - όπως λέει και ο ίδιος ο Paul Krugman - έγιναν, επί θητείας Προέδρου Μπους, πολύ πλουσιότεροι και, οι φτωχοί και η μεσαία τάξη, πολύ φτωχότεροι. Αυτή η ανισότητα, που και στο βιβλίο του «The Conscience of a Liberal» περιγράφει ο Paul Krugman, μοιάζει σε έκταση και σε βάθος, όπως μας λέει, με την περίοδο προ του κραχ του 1929.
Δηλαδή, το ενδιαφέρον αυτής της προσέγγισης για εμένα είναι ότι ο Paul Krugman θέτει επί τάπητος το ζήτημα «Δημοκρατία». Θα μπορούσε να συμπεράνει κανείς ότι η ίδια η ανισότητα υπονομεύει τη Δημοκρατία. Γιατί η πατέντα της νεοσυντήρησης είχε ως αποτέλεσμα τη διεύρυνση της ανισότητας της κοινωνίας μας και, κάτι, το οποίο ο ίδιος ο Paul Krugman παρομοιάζει με πολιτικές που είχαν επιβληθεί επί δεκαετίες σε χώρες της Λατινικής Αμερικής.
Αλλά έτσι το κατεστημένο μπόρεσε να θεσμοποιήσει, να εγκαθιδρύσει μια άνιση κατανομή, όχι μόνο πλούτου, αλλά και πολιτικής εξουσίας. Να χρησιμοποιήσει αυτή την εξουσία για να προωθήσει νομοθετικά και πολιτικά δικές του ρυθμίσεις, μέτρα και προνόμια.
Και καταλήγει βέβαια ο Paul Krugman ότι, σε κοινωνίες ανισότητας επικρατεί η διαφθορά. Ναι, η ελίτ έχει την οικονομική και πολιτική ισχύ, μέσα σε αυτό το μοντέλο, να διαφθείρει θεσμούς και αρχές, να διαφθείρει, αν θέλετε, και να αιχμαλωτίζει την ίδια τη Δημοκρατία.
Αυτή η χρηματοπιστωτική κρίση, η μεγαλύτερη που έχει ξεσπάσει από το 1929, είναι στη βάση της μια βαθύτατα πολιτική κρίση. Στη Σοσιαλιστική Διεθνή, ταυτίζονται πολλά από τα όσα προτείνει ο κ. Krugman ,ε τις απόψεις μας:
 Η ανάγκη άμεσων απαντήσεων για την οικονομική και την πολιτική κρίση, που δεν θα έχουν ως αποτέλεσμα να μεγαλώσουν οι ανισότητες.
Η ανάγκη ενός ισχυρού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, τόνωσης της οικονομίας και της ρευστότητας.
Η ανάγκη σοβαρής εποπτείας από την Πολιτεία του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Η ανάγκη της προώθησης μιας βιώσιμης «Πράσινης Ανάπτυξης», ως μια νέα ατμομηχανή της ανάπτυξης.
Μέτρα κοινωνικής προστασίας για φτωχότερα και μεσαία στρώματα.
Αλληλεγγύη σε παγκόσμιο επίπεδο και για ανερχόμενες οικονομίες, από τα Βαλκάνια μέχρι την Αφρική και την Ασία.
Αυτά είναι τα θέματα που θέτει σήμερα η Σοσιαλιστική Διεθνής και, μέσα από δύο Επιτροπές, επεξεργαζόμαστε απαντήσεις σε μεγάλα ερωτήματα, όπως είναι:
- Ποιος εγγυάται σήμερα τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος διεθνώς;
- Πώς θωρακίζεται η πραγματική παγκόσμια οικονομία από τους κλυδωνισμούς που προκαλούνται στη λειτουργία της παγκόσμιας αγοράς του χρήματος και του κεφαλαίου;
- Ποια πρέπει να είναι τα χαρακτηριστικά ενός νέου συστήματος αποτελεσματικής εποπτείας και ρύθμισης;
- Πώς πρέπει να δομηθεί ένα σύγχρονο και δημοκρατικό σύστημα παγκόσμιας διακυβέρνησης, στο οποίο θα συμμετέχουν ισότιμα, όχι μόνο οι αναπτυγμένες χώρες, αλλά και οι αναδυόμενες οικονομίες, όσο και οι αναπτυσσόμενες χώρες;
- Με ποιες πολιτικές, ποια εργαλεία, ποιους θεσμούς, θα αντιμετωπίσουμε, ως παγκόσμια κοινωνία, τόσο τις παραδοσιακές απειλές, τη φτώχεια, τις συρράξεις, τις μεγάλες ανισότητες, όσο και τις νέες προκλήσεις, όπως είναι η κλιματική αλλαγή, η μετάβαση σε οικονομίες βιώσιμης και «Πράσινης Ανάπτυξης» με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως βεβαίως και προβλήματα που θα αντιμετωπίσουμε με τη μεγάλη μεταναστευτική ροή;
Αν δεν απαντήσουμε και δημοκρατικά και δίκαια σε αυτά τα ερωτήματα, η διαχείριση των προβλημάτων στον πλανήτη μας θα περάσει σε ένα συνονθύλευμα ακραίων, απολυταρχικών ή ακόμη και φονταµενταλιστικών ηγεσιών, με κατάληξη τη βία και τη δυστυχία.
Σήμερα, επομένως, όσο ποτέ, χρειάζονται τολμηρές ηγεσίες, που θα ωθήσουν το παγκόσμιο σύστημα προς νέες προοδευτικές κατευθύνεις, θα προσφέρουν μια σοβαρή και αξιόπιστη δημοκρατική και δίκαιη πρόταση υπέρβασης της κρίσης.
Διότι σήμερα δεν βιώνουμε μια εποχή αλλαγών, αλλά μια αλλαγή εποχής. Αυτή είναι η ιστορική πρόκληση που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε.
Και ο λόγος του Paul Krugman, είναι λόγος τολμηρός, ασυμβίβαστος, που πάντα βλέπει μπροστά. Είναι πηγή άντλησης ιδεών. Τον καλωσορίζω, είναι χαρά και τιμή που τον έχουμε σήμερα εδώ, στην Αθήνα.
Ο λόγος του είναι λόγος που ακούμε πάντα με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον.

Καλώς όρισες φίλε Paul Krugman